Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obowiązuje na ternie wielu gmin w Polsce. Czym dokładnie jest mpzp, kto i w jakim celu może go uchwalić?

Co to jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego?

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to akt prawa miejscowego, który obowiązuje na terenie danej gminy. Może go uchwalić wyłącznie rada gminy, choć nie zawsze ma taki obowiązek. Modyfikacja tego planu również należy do kompetencji ww. organu.

MPZP jest pewną formą wytycznych w zakresie możliwości wykorzystywania nieruchomości objętych omawianym planem oraz wykonywania inwestycji o charakterze urbanistycznym i produkcyjnym. Plan ten zawiera w sobie również informacje o przeznaczeniu i charakterze prawnym wszystkich nieruchomości, które zostały w nim ujęte.

Miejscowy plan stanowi podstawowy instrument prawny gospodarki przestrzennej gminy, gdyż przy jego uchwalaniu gmina dysponuje władztwem planistycznym i ma możliwość przeznaczenia terenów i określenia warunków ich zagospodarowania zgodnie z prowadzoną polityką przestrzenną. Realizacja władztwa planistycznego przez gminę nie może mieć cech dowolności, lecz może nastąpić tylko w granicach prawa i być wynikiem wyważenia interesów prywatnych i interesu publicznego na danym terenie.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 503) statuuje zasadę, iż w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobu zagospodarowania terenu i warunków zabudowy następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jak wynika z art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzji o warunkach zabudowy. Oznacza to, że inwestor (osoba, która zamierza dokonać zmiany zagospodarowania terenu polegającej na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych), w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w pierwszej kolejności powinien wystąpić o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla planowanego przedsięwzięcia. Konieczność uzyskania takiej decyzji w celu przeprowadzenia zamierzenia inwestycyjnego została przez ustawodawcę określona szeroko. Jest to konsekwencją zamysłu ustawodawcy, który dąży do objęcia obowiązkiem uzyskania decyzji lokalizacyjnej jak największej liczby sytuacji. W myśl art. 59 ust. 1 ustawy ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy wymaga zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. W świetle tego przepisu decyzja o warunkach zabudowy jest wymagana zarówno, jeżeli w wyniku robót budowlanych dojdzie do zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, jak i gdy w wyniku faktycznego przekształcenia istniejącego obiektu budowlanego lub jego części dojdzie do zmiany jego funkcji.

Cele miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Podstawowym celem każdego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest uporządkowanie zasad regulujących nieruchomości objęte takim aktem prawnym. Innymi słowy mpzp porządkuje pod względem prawnym i organizacyjnym nieruchomości, które znajdują się na obszarze danej gminy. Jednocześnie plan ten zawiera wytyczne dla dalszej rozbudowy infrastrukturalnej gminy, bez względu na to czy mamy do czynienia z gminą wiejską, czy miejską.

Władztwo planistyczne stanowi kompetencję gminy do samodzielnego i zgodnego z jej interesami oraz zapewnieniem ładu przestrzennego kształtowania polityki przestrzennej. Uchwalając plan miejscowy najczęściej następuje wyważanie interesów: prywatnego i publicznego, co nieuchronnie prowadzi do powstawania konfliktów interesów indywidualnych z interesem publicznym. Władztwo planistyczne gminy nie ma charakteru pełnego, niczym nieograniczonego prawa. Granicami tego władztwa są konstytucyjnie chronione prawa, w tym przede wszystkim prawo własności. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym każdy ma prawo, w granicach określonych ustawą do:

• zagospodarowania terenu, do którego ma tytuł prawny, zgodnie z warunkami ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli nie narusza to chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich,
• ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do innych osób lub jednostek organizacyjnych.

Przywołane regulacje ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przyznają gminie atrybut tzw. władztwa planistycznego, stanowiąc podstawę legalnej ingerencji w sferę wykonywania prawa własności. Stanowią one, przewidziane w art. 64 ust. 3 Konstytucji i art. 140 Kodeksu cywilnego, przedmiotowe ograniczenie w sposobie wykonywania prawa własności nieruchomości, poddając korzystanie z nieruchomości rygorom wynikającym z treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podkreślić przy tym trzeba, że prawo własności nie jest prawem absolutnym, może zatem doznawać ograniczeń między innymi na podstawie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Podsumowanie

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, który obowiązuje na ograniczonym obszarze terytorialnym. Dzięki niemu wiemy jaki charakter prawny mają nieruchomości objęte planem oraz w jaki sposób można realizować czynności prawne związane z obrotem nieruchomościami. Dzięki mpzp możliwe jest jednolite dokonywanie inwestycji gminnych, zgodnie z ustaleniami zawartymi w planie.