Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne

Podstawowym celem każdego ubezpieczenia jest zagwarantowanie bezpieczeństwa finansowego danej osoby w sytuacji, gdy ona, posiadane przez nią mienie lub ktoś z jej bliskich dozna oznaczonego uszczerbku. Sens ubezpieczeń społecznych jest nieco inny, ponieważ wiąże się z zapewnieniem bytu w przyszłości. Czym dokładnie są takie ubezpieczenia?

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

System ubezpieczeń społecznych jest nadzorowany przez ZUS – to tam odprowadzane są składki, które mają pokryć świadczenia wypłacane przez Zakład. Podstawowym aktem prawnym regulującym tę materię jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z treścią jej art. 1 i 2, ubezpieczenia społeczne obejmują:

  • ubezpieczenie emerytalne,
  • ubezpieczenia rentowe,
  • ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa,
  • ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Powyższa ustawa określa:

  • zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym,
  • zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru,
  • zasady, tryb i terminy: zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek, rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego, opłacania składek na ubezpieczenia społeczne,
    zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek,
  • zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
  • organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Charakter ubezpieczeń społecznych

Stosunek ubezpieczenia społecznego jest stosunkiem o charakterze majątkowym, gdyż konsekwencją jego istnienia jest obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne oraz prawo do świadczeń z tego ubezpieczenia dla osób uprawnionych.

Ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe, pod warunkiem jednak, że istnieje tytuł do ich opłacania – umowa o pracę, umowa zlecenie lub wykonywanie własnej działalności gospodarczej. Warto w tym miejscu jednak wspomnieć, że nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru. Pozorność umowy wzajemnej w rozumieniu art. 83 § =1 Kodeksu cywilnego występuje wówczas, gdy strony umowy, składając oświadczenia woli, nie zamierzają osiągnąć skutków, jakie prawo wiąże z wykonywaniem tej umowy, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana, jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy.

Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

  • warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych,
  • obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne,
  • obliczania wysokości świadczeń,
  • okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

 Podstawa wymiaru ubezpieczeń społecznych

Każde składka opłacana na konkretne ubezpieczenie społeczne jest ściśle oznaczana przez ustawodawcę – wskazuje on procentowo w jakiej minimalnej i maksymalnej wysokości powinna zostać ona uregulowana. Ubezpieczenia społeczne to system zagwarantowanych ustawowo i ściśle związanych z pracą świadczeń. Ustalając podstawę ich wymiaru uwzględnia się wyłącznie prawidłowo i niepodważalnie udokumentowane wysokości dochodów osiąganych z pracy, nie ma możliwości stosowania domniemania co do wysokości wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia. Nie ulega wątpliwości, że brak dokumentacji płacowej znacznie utrudnia ustalenie bądź przeliczenie wysokości emerytury od korzystniejszej podstawy wymiaru.

W 2021 r. wysokość składek opłacanych w ramach tzw. preferencyjnego ZUS przedstawia się następująco:

  • składka zdrowotna – 381,81 zł opłacana od kwoty podstawowej w wysokości 4242,38 zł,
  • składka emerytalna – 163,97 zł opłacana jako 19,52% od podstawy w wysokości 840 zł,
  • składka rentowa – 67,20 zł opłacana jako 8% od podstawy w wysokości 840 zł,
  • składka chorobowa – 20,58 zł opłacana jako2,45% od podstawy w wysokości 840 zł,
  • składka wypadkowa – 14,03 zł opłacana jako 1,67% od podstawy w wysokości 840 zł.
  • Suma składek do ZUS w tym przypadku wynosi 647,59 zł lub 627,01 zł, jeśli przedsiębiorca nie korzysta z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Nieco inaczej przedstawiają się składki dla przedsiębiorców, którzy korzystają z tzw. normalnego ZUS:

  • składka zdrowotna – 381,81 zł opłacana od kwoty podstawowej w wysokości 4242,38 zł,
  • składka emerytalna – 615,93 zł opłacana jako 19,52% od podstawy w wysokości 3155,40 zł,
  • składka rentowa – 252,43 zł opłacana jako 8% od podstawy w wysokości 3155,40 zł,
  • składka chorobowa – 77,31 zł opłacana jako2,45% od podstawy w wysokości 3155,40 zł,
  • składka wypadkowa – 52,70 zł opłacana jako 1,67% od podstawy w wysokości 3155,40 zł.
Pozostałe

Mieszkania komunalne

Podstawowym celem mieszkań komunalnych jest zapewnienie warunków lokalowych najbiedniejszym obywatelom. Z różnych przyczyn ludzie nie są w stanie zakupić własnego mieszkania lub domu, w związku

Czytaj artykuł

Czym jest prawo pracy?

Prawo pracy, jak wskazuje na to sama nazwa, reguluje wszelkie relacje prawne wynikające ze stosunku pracy. Podstawowym aktem prawnym odnoszącym się do tej materii jest

Czytaj artykuł