Czym jest prawo rodzinne? - Prawnicy Warszawa

Polski system prawny dzieli się na kilka różnych gałęzi, wśród nich odnajdziemy także prawo rodzinne. W rzeczywistości choć jest ono odłamem prawa cywilnego, ustawodawca zdecydował się uregulować je w odrębnym kodeksie. Pokazuje to jak ważna jest to dziedzina i jakie znaczenie ma w praktyce dla każdego człowieka. Czym jest jednak prawo rodzinne i jakimi zagadnieniami dokładnie się zajmuje?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Podstawowym aktem prawnym regulującym materię prawa rodzinnego jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy. To właśnie tam znajdziemy szereg przepisów, które odnoszą się do tak ważnych kwestii jak małżeństwo, rozwód, separacja, wykonywanie władzy rodzicielskiej czy sprawowanie opieki nad dzieckiem i osobami ubezwłasnowolnionymi.

Obowiązujący obecnie Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest ustawą z dnia 25 lutego 1964 r. (wszedł w życie dokładnie 1 stycznia 1965 r. i zastąpił Kodeks rodzinny z 1950 r.). Pomimo, iż na pierwszy rzut oka KRO wydaje się być bardzo stara ustawą, co jakiś czas podlega ważnym nowelizacjom.

Systematyka Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Kodeks rodzinny i opiekuńczy składa się z 3 tytułów.

TYTUŁ I: MAŁŻEŃSTWO (art. 1 – 61⁶)

Dział I: Zawarcie małżeństwa (art. 1 – 22)
Dział II: Prawa i obowiązki małżonków (art. 23 – 30)

Dział III: Małżeńskie ustroje majątkowe (art. 31 – 54)

Rozdział I: Ustawowy ustrój majątkowy (art. 31 – 46)
Rozdział II: Umowne ustroje majątkowe (art. 47 – 51⁵)
Oddział 1: Przepisy ogólne (art. 47 – 47¹)
Oddział 2: Wspólność majątkowa (art. 48 – 50¹)

Oddział 3: Rozdzielność majątkowa (art. 51 – 51¹)
Oddział 4: Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków (art. 51² – 51⁵)
Rozdział III: Przymusowy ustrój majątkowy (art. 52 – 54)

Dział IV: Ustanie małżeństwa (art. 55 – 61)
Dział V: Separacja (art. 61¹ – 61⁶)

TYTUŁ II: POKREWIEŃSTWO I POWINOWACTWO (art. 61⁷ – 144¹) (do 13 czerwca 2009 POKREWIEŃSTWO)

Dział I: Przepisy ogólne (art. 61⁷ – 61⁸)
Dział Ia: Rodzice i dzieci (art. 61⁹ – 113)

Rozdział I: Pochodzenie dziecka (art. 61⁹ – 86)
Oddział I: Macierzyństwo (art. 61⁹ – 61¹⁶)

Oddział II: Ojcostwo (art. 62 – 86)
Rozdział II: Stosunki między rodzicami a dziećmi (art. 87 – 113⁶)
Oddział 1: Przepisy ogólne (art. 87 – 91)
Oddział 2: Władza rodzicielska (art. 92 – 112)
Oddział 2a: Piecza zastępcza (art. 112 – 112⁸)

Oddział 3: Kontakty z dzieckiem (art. 113 – 113⁶)

Dział II: Przysposobienie (art. 114 – 127)
Dział III: Obowiązek alimentacyjny (art. 128 – 144¹)

TYTUŁ III: OPIEKA I KURATELA (art. 145 – 184)

Dział I: Opieka nad małoletnim (art. 145 – 174)

Rozdział I: Ustanowienie opieki (art. 145 – 153)
Rozdział II: Sprawowanie opieki (art. 154 – 164)
Rozdział III: Nadzór nad sprawowaniem opieki (art. 165 – 168)
Rozdział IV: Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki (art. 169 – 174)

Dział II: Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie (art. 175 – 177)

Dział III: Kuratela (art. 178 – 184)

Tytuły dzielą się na działy, działy podzielono na rozdziały, a w niektórych rozdziałach wydzielono oddziały.

Podstawowe zasady prawa rodzinnego

Tak jak każda inna dziedzina prawa, również i prawo rodzinne posługuje się kilkoma podstawowymi zasadami mającymi na celu wybudowanie podwaliny, na której opierają się jej wszystkie instytucje. Chodzi oczywiście o 3 główne reguły KRO, wśród których odnajdziemy:

zasadę dobra dziecka - jest to podstawowa zasada, która jasno określa czym jest dobro dziecka, jakie ma ono prawa i przede wszystkim co należy zrobić, by zapewnić dziecku odpowiednie warunki bytowania i rozwoju. Dobro dziecka ujęte w ramach prawa rodzinnego, powinno być główną wytyczną wszystkich decyzji, opartych na podstawie Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego,

zasadę ochrony rodziny - polskie prawo rodzinne, powinno w szczególności zadbać o dobro rodziny. Nienaruszalność tej podstawowej komórki społecznej powinna być priorytetem, podczas rozwiązywania jakichkolwiek sporów z zakresu prawa rodzinnego,
zasadę uniezależnienia stosunków rodzinnych od obcych im stosunków majątkowych - polskie prawo rodzinne stoi na czele nierozerwalności więzów rodzinnych, głównie w kontekście więzów majątkowych. Oznacza to, że przepisy powinny jako priorytet ustalać dobro rodziny, ze względu na sam fakt, iż jest najdoskonalszą komórką budującą więzi zarówno między rodzicami, jak też rodzicami i dziećmi.

Prawo rodzinne i inne ustawy

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie jest jedyną ustawą, która reguluje kwestię prawa rodzinnego w Polsce. Jest oczywiście podstawowym aktem prawnym w tej materii, jednak ze względu na obszerność zagadnień w tej tematyce, wiele z nich zostało uregulowane odrębnymi (dodatkowymi) ustawami.

Tak naprawdę prawo rodzinne może zahaczać w praktyce nawet o z pozoru inne odległe dziedziny, takie jak chociażby prawo karne (w przypadku poważnego naruszania dobra małoletniego dziecka), procedura cywilna i administracyjna (regulowane odpowiednio Kodeksem postępowania cywilnego i Kodeksem postępowania administracyjnego), a nawet i prawo podatkowe (możliwość wspólnego rozliczania dochodów przez małżonków lub kwestie zwolnień z dokonywanych darowizn i spadkobrania).